ο Αρίστος Δοξιάδης
Υπάρχουν σοβαροί λόγοι να προσδοκούμε ότι σε λίγους μήνες θα αρχίσει η ανάκαμψη της οικονομίας, και εξίσου σοβαροί λόγοι να προσδοκούμε το αντίθετο.
Η οικονομία βρίσκεται σε μια γκρίζα ζώνη, όπου μερικοί κλάδοι συνεχίζουν να βυθίζονται, άλλοι σταθεροποιούνται και μερικοί αναπτύσσονται σε νέες αγορές.
Δεν είναι πια η οικονομική πολιτική με τη στενή έννοια που θα κρίνει προς τα πού θα γείρει η πλάστιγγα, αλλά οι αποφάσεις και η πρακτική πολλών χιλιάδων επιχειρήσεων και νοικοκυριών.
Αυτό το αντιλαμβάνονται οι πολιτικές δυνάμεις, στην πλειονότητά τους, και σχεδιάζουν την τακτική τους για τον χειμώνα που έρχεται.
Η μόνη μεγάλη πολιτική δύναμη που φαίνεται ότι δεν το καταλάβαινε μέχρι χθες είναι η Νέα Δημοκρατία.
Εξηγούμαι: Η εφαρμογή των Μνημονίων σε γενικές γραμμές έχει ολοκληρωθεί όσον αφορά στα δημοσιονομικά μεγέθη και στην αγορά εργασίας και καρκινοβατεί όσον αφορά στις λοιπές μεταρρυθμίσεις.
Η εσωτερική υποτίμηση για τους μισθούς έχει προχωρήσει όσο προβλέπουν τα μοντέλα, οι φόροι είναι πολύ υψηλοί, οι δημόσιες δαπάνες δεν υπάρχει περιθώριο να αυξηθούν.
Τα μνημονιακά μέτρα για τον επόμενο χρόνο, ακόμη και αν εφαρμοστούν πλήρως, δεν θα έχουν σημαντική επίδραση μέσα στο 2014.
Τυχόν σημαντικές βελτιώσεις θα ισχύσουν και θα επιδράσουν πολύ αργότερα.
Σε αυτό το στενό πλαίσιο θα κινηθούν οι επιχειρήσεις· μερικές θα κλείσουν και άλλες θα αξιοποιήσουν τις νέες δυνατότητες.
Ο κρίσιμος παράγοντας, όμως, δεν είναι τώρα η οικονομική πολιτική, είναι το λεγόμενο «κλίμα». Δηλαδή, οι προσδοκίες σχετικά με τη συνέχεια του κράτους, την πολιτική βία, την ασφάλεια δικαίου, τις απεργίες, τις εργασιακές σχέσεις, τους μελλοντικούς φόρους, την ποινικοποίηση της επιχειρηματικότητας.
Αυτά θα επηρεάσουν την εισροή καταθέσεων στις τράπεζες και τα διατραπεζικά δάνεια, που με τη σειρά τους γίνονται δάνεια προς τις επιχειρήσεις.
Θα κρίνουν πόσοι τουρίστες θα έρθουν στην Ελλάδα, όπως τους έδιωξαν το 2011 που καιγόταν η Αθήνα, όπως τους έφεραν το 2013, όταν οι ανταγωνιστικοί προορισμοί φλέγονταν.
Θα οδηγήσουν τους εφοπλιστές να φέρουν τα μεικτά τους κέρδη στη χώρα ή, εναλλακτικά, να τα αφήσουν έξω.
Εκτός από τους προφανείς μεγάλους κλάδους, υπάρχουν εξίσου σημαντικές αφανείς διαδικασίες που επηρεάζονται από το κλίμα.
Τι θα κάνουν με τις οικονομίες τους οι μεσοαστικές οικογένειες: θα βοηθήσουν τα παιδιά να ξεκινήσουν μια νέα δουλειά εδώ ή θα τα βοηθήσουν να μετακομίσουν στη Γερμανία;
Η μικρή βιοτεχνία θα ρισκάρει κάποιες δαπάνες για να κάνει εξαγωγές ή θα φυλάξει τα διαθέσιμα στο στρώμα;
Από δεκάδες χιλιάδες τέτοιες αποφάσεις θα κριθεί το πρόσημο της ανάπτυξης και της απασχόλησης από εδώ και πέρα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ το καταλαβαίνει αυτό, και προσέχει την τακτική του.
Ξέρει ότι, αν αρχίσει να διαφαίνεται ανάκαμψη τους επόμενους μήνες, θα ακυρωθεί το βασικό του επιχείρημα πως χωρίς «ανατροπή» δεν υπάρχει τέλος στην κρίση, και θα κλείσει το παράθυρο ευκαιρίας για το «ή εμείς ή αυτοί».
Επιδιώκει λοιπόν να υπονομεύσει το κλίμα, ώστε να διατηρηθεί η ύφεση.
Επίσης, όμως, ξέρει ότι του κοστίζει όταν απειλεί ευθέως ελληνικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις, όπως κάνει με τους ξένους επενδυτές.
Έχει εγκαταλείψει κάθε κουβέντα για νέους φόρους, για δέσμευση καταθέσεων και τα παρόμοια που έλεγε το 2012. Ούτε θέλει να φαίνεται ότι υποθάλπει τις μολότοφ και τα οδοφράγματα, όπως έκανε την εποχή των «αγανακτισμένων» – με εξαίρεση ειδικές περιπτώσεις όπως οι Σκουριές.
Υποστηρίζει μαζικές εκδηλώσεις και απεργίες, και ελπίζει ότι αυτές θα έχουν αρκετή έκταση για να δημιουργήσουν αίσθηση ακυβερνησίας.
Αυτό θα αποτρέψει την ανάκαμψη, ακόμη και αν δεν ρίξει γρήγορα την κυβέρνηση.
Η Νέα Δημοκρατία όμως μοιάζει χαμένη.
Έχει μάθει τόσα χρόνια ότι το κράτος βοηθάει την οικονομία μόνον όταν «ρίχνει λεφτά στην αγορά». Επειδή τώρα αυτό δεν μπορεί να το κάνει, απλώς ελπίζει να έρθει ουρανοκατέβατη η ανάκαμψη.
Εν τω μεταξύ, μεταθέτει το πολιτικό παιγνίδι σε συμβολικά ζητήματα, για να ικανοποιήσει δεξιά και εθνικιστικά ανακλαστικά.
Και εδώ έχει πέσει στην παγίδα της Χρυσής Αυγής.
Την άφηνε να αλωνίζει, ελπίζοντας σε κάποια σύγκλιση με τη βάση των ψηφοφόρων της.
Αλλά η Χ.Α. δεν αποκτά οπαδούς με βάση τις θέσεις της για την οικονομία.
Καθόλου δεν ενδιαφέρεται αν τα μεσαία στρώματα τρομάξουν με τη βία των μελών της, γιατί σε αυτή τη φάση ψαρεύει αλλού. Κλιμακώνει τους προπηλακισμούς, εξευτελίζει τους θεσμούς, κάνει την ΕΛ.ΑΣ. να μοιάζει ανήμπορη, καταλήγει σε φόνους.
Η Ν.Δ. μέχρι τώρα ανεχόταν αυτές τις συμπεριφορές, και η βία διογκωνόταν.
Σε μια τέτοια κατάσταση, όπου κανένας δεν ξέρει τι θα ξημερώσει αύριο, κάθε μικρή και μεγάλη επιχειρηματική πρωτοβουλία θα αναβάλλεται, η ύφεση θα βαθαίνει και τα κόμματα της κυβέρνησης θα καταρρακωθούν πλήρως.
Η στάση της Ν.Δ. ήταν ακατανόητη, ακόμη και από μικροκομματική σκοπιά.
Τώρα έχει μία μοναδική ευκαιρία να στηρίξει την ομαλότητα, να κερδίσει πολιτικά από την ανάκαμψη, να δείξει ότι είναι το κόμμα της μεσαίας τάξης, τσακίζοντας την ακροδεξιά ανομία.
Ας πάψει να σύρεται στη «στρατηγική της έντασης».
Ο Αρίστος Δοξιάδης (aristosd.wordpress.com) είναι οικονομολόγος και στέλεχος εταιρείας venture capital.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου