Ο Λαμπράκης, ο Καραμανλής, η Αλέκα και οι σκιές

Γράφει

ο Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Όταν έκανα την έρευνα για τη συγγραφή του βιβλίου «Ο γέρος του Βοριά», που αποτελεί μια εκλαϊκευμένη προσέγγιση στον βίο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ομολογώ ότι στάθηκα επί μακρόν στα γεγονότα της θλιβερής δολοφονίας του Χρήστου Λαμπράκη.

Από πουθενά

 δεν προέκυπτε οιαδήποτε ανάμειξη του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή ή μέλους της κυβέρνησής του.

Αντιθέτως, όλες οι ενδείξεις έδειχναν προς μια και μόνο κατεύθυνση.
Αυτή του παλατιού και του παρακράτους που είχε δημιουργήσει, είτε για τη δική του προστασία, είτε ακόμη ακόμη και για να προβοκάρει τον Καραμανλή, με τον οποίο είχε έρθει στην απόλυτη ρήξη.

Λίγο, μόλις, διάστημα πριν τη δολοφονία, η βασίλισσα Φρειδερίκη πλήρης αγανάκτησης φώναζε στο ξενοδοχείο «Κλάριτζ» του Λονδίνου:

«Δεν θα με απαλλάξει κανένας απ’ αυτόν;».

Εννοούσε τον Λαμπράκη, ο οποίος στα επεισόδια που είχαν γίνει στην Βρετανική πρωτεύουσα (με την σύζυγο του εκτοπισμένου Αντώνη Αμπατιέλου), είχε φτάσει εκεί και ορθά κοφτά, είχε δηλώσει στα αγγλικά ΜΜΕ, ότι φταίει η Φρειδερίκη για τους πολιτικούς κρατούμενους στην Ελλάδα.

Ο Λαμπράκης, επιπλέον, ήταν ο βουλευτής της Αριστεράς που είχε τον περίφημο καυγά στη Βουλή, με ακραία στελέχη της  ΕΡΕ, που είτε είχαν επιβληθεί στα ψηφοδέλτιά της από το παλάτι, είτε είχαν αποκλειστική πρόσβαση στα σαλόνια του.

Εκείνα τα χρόνια, ο Καραμανλής, είχε αποφυλακίσει όλους τους πολιτικούς κρατούμενους εκτός εκείνων που είχαν δικαστεί για ποινικά αδικήματα (όταν ανέλαβε πρωθυπουργός βρήκε στις φυλακές 4.498 πολιτικούς κρατουμένους και 898 στην εξορία).

Έμειναν φυλακισμένοι περίπου 900 και εξορία έξι, ενώ είναι αληθές ότι επί των ημερών του δεν έγινε καμιά εκτέλεση εκείνων που ήδη είχαν καταδικαστεί σε θάνατο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του Χαρίλαου Φλωράκη.

Τις ημέρες που ο Καραμανλής είχε πρωτογίνει πρωθυπουργός, ήταν η σειρά του Φλωράκη να εκτελεστεί.

Οι συγγενείς του έφτασαν στο γραφείο του.

Πριν καν πουν μια κουβέντα, εκείνος σηκώθηκε από τη θέση του και τους είπε:

«Άδικα ανησυχείτε. Επί των ημερών μου, δεν θα εκτελεστεί κανένας».

Είχε προηγηθεί η ρήξη του με το παλάτι.

Ιστορικά η απαρχή έγινε με τον μη αποκλεισμό της ΕΔΑ από τις εκλογές του 1958.

Το παλάτι, αλλά και διάφοροι άλλοι «δημοκράτες» που αργότερα έπαιξαν τον δικό τους ρόλο στην Ελλάδα και «αγιοποιήθηκαν», ισχυριζόντουσαν ότι η ΕΔΑ ήταν υποκατάστατο του ΚΚΕ, άρα έπρεπε να τεθεί εκτός νόμου.

Ο Καραμανλής δεν το έκανε.

Οι διαφωνίες του με το παλάτι κορυφωνόντουσαν ημέρα με την ημέρα.

Χρόνο με το χρόνο.

Επιχειρήθηκε η πτώση του εκ των έσω, με την παραίτηση 15 βουλευτών του.

Επεισόδια προστριβών με το παλάτι –κυρίως με τη Φρειδερίκη – υπάρχουν καταγεγραμμένα ουκ ολίγα.

Κορυφώθηκαν, μετά τις εκλογές του 1961, αφού το παλάτι του έθετε συνεχώς προσχηματικά εμπόδια.

Ο Καραμανλής, σε μια τεταμένη πολιτικά περίοδο, στην οποία η Ένωση Κέντρου (με Σοφοκλή Βενιζέλο και Γεώργιο Παπανδρέου) είχε προσεγγίσει τα ανάκτορα και σχεδόν είχε καταστεί «εκλεκτή» τους, ήξερε ότι καθημερινά έχει ν’ αντιμετωπίσει και μια τρικλοποδιά.

Παρ’ όλα αυτά δεν έπαψε να υποστηρίζει με πάθος όσα πίστευε σωστά.

Η οριστική ρήξη ήταν αναπόφευκτη, όταν διαφώνησε με το ταξίδι της βασιλικής οικογένειας στο Λονδίνο φοβούμενος επεισόδια εις βάρος της, όπως κι έγινε.

Ο Καραμανλής, θα μπορούσε ν’ αφήσει τη βασιλική οικογένεια να πάει στο Λονδίνο και να εκτεθεί.

Ήξερε, όμως, ότι τα πιθανά επεισόδια εις βάρος της, θα είχαν κάκιστες συνέπειες για την φήμη της Ελλάδας.

Λίγο πριν το περίφημο ταξίδι, ο Καραμανλής είχε αρνηθεί την παροχή αύξησης στη βασιλική χορηγία (που τελικά εδόθη), ενώ είχε δρομολογήσει συνταγματική αναθεώρηση που περιόριζε τον ρόλο του παλατιού.

Η δολοφονία του Λαμπράκη, ευνοούσε πολιτικά όλους τους άλλους, πλην του Καραμανλή.

Κι όμως, ουδείς το σκέφτηκε.

Κυριάρχησαν και τότε –όπως πάντα άλλωστε σ’ αυτόν τον τόπο – οι κραυγές και τα αναθέματα εναντίον του.

Ο λαϊκισμός και η φραστική συμφεροντολογία, έδιναν κι έπαιρναν.

Μόλις έγινε γνωστή η δολοφονία, ο πρόεδρος της ΕΔΑ, ο Πασαλίδης, βγαίνει και κάνει δήλωση:

«Υπεύθυνη είναι η κυβέρνηση».

Ο Παπανδρέου τον ξεπερνά λέγοντας:

«Καταγγέλλω τον Καραμανλή ως ηθικό αυτουργό της δολοφονίας»!

Γι αυτή του τη δήλωση, δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη, ούτε κι όταν επί δικής του κυβερνήσεως βγήκαν όλα τα πορίσματα της Δικαιοσύνης ( Συμβούλιο Πλημμελειοδικών, Συμβούλιο Εφετών, ανακριτής Σαρτζετάκης) που ανέφεραν ότι «ούτε το απειροελάχιστον μόριον ευθύνης προέκυψεν…».

Η υπόθεση της δολοφονίας Λαμπράκη έκανε την Ελλάδα ηφαίστειο.

Διαδηλώσεις, ταραχές, καταστροφές, φανατισμός.

Για όλους, ο Καραμανλής ήταν ο υπαίτιος….

Λίγο μετά… «έπεσε».

Πάντως, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς «έβλεπε» το ΚΚΕ εκείνων των καιρών τη δολοφονία Λαμπράκη μέσα από δυο ιστορικές ανακοινώσεις της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος.

Η πρώτη εξεδόθη στις 24 Μαΐου 1963, την μεθεπομένη της δολοφονικής επίθεσης, και η δεύτερη στις 27 Μαΐου 1963 όταν ο Λαμπράκης άφησε την τελευταία του πνοή.

Η ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ της 24^ης Μαίου, ανέφερε:

«Παλλαϊκός συναγερμός για να φύγει η κυβέρνηση των δολοφόνων

Να διαλυθούν οι φασιστικές οργανώσεις!

Να τιμωρηθούν αυστηρά οι ένοχοι του στυγερού εγκλήματος της Θεσσαλονίκης!

Το στυγερό έγκλημα της Θεσσαλονίκης μαρτυρεί ότι ο εγκληματικός νεοφασιστικός εκτραχηλισμός εντείνεται και τα σχέδια του εκφασισμού της χώρας προωθούνται με την οργάνωση πολιτικών δολοφονιών. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διαπράχθηκε το έγκλημα της Θεσσαλονίκης αποδείχνουν αδιάψευστα ότι εμπνευστής, οργανωτής και καθοδηγητής των δολοφόνων είναι η ίδια η κυβέρνηση που, με την υποστήριξη των ξένων, σπρώχνει προσχεδιασμένα τη χώρα στον εμφύλιο πόλεμο. Για να διατηρήσει την κλονιζόμενη εξουσία της, για να πνίξει την αντίσταση του λαού στα ολέθρια σχέδια του πυρηνικού πολέμου, να εξουδετερώσει την αναπτυσσόμενη λαϊκή πάλη για το ψωμί, τη δημοκρατία, την ειρήνη, η κυβέρνηση της ΕΡΕ ενισχύσει τον τρομοκρατικό της μηχανισμό, συγκροτεί και εξοπλίζει συστηματικά φασιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις, θέτει σ’ ενέργεια σχέδιο ανοιχτής αιματηρής βίας, πολιτικών δολοφονιών. Εφαρμογή του σχεδίου αυτού είναι το στυγερό έγκλημα της Θεσσαλονίκης.

Η ΚΕ του ΚΚΕ εκφράζει την αμέριστη συμπάθεια και αλληλεγγύη της προς τα θύματα της φασιστικής δολοφονικής επίθεσης.

Χαιρετίζει ιδιαίτερα τον ατρόμητο πρωταθλητή της ειρήνης, βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη, που η ευγενική και ηρωική μορφή του έγινε σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας, και παραστέκει μαζί μ’ όλο το λαό στη δραματική πάλη του με το θάνατο, με τη διάπυρη ευχή η ζωή -την οποία ο Λαμπράκης τίμησε με το υπέροχο αγωνιστικό του ήθος- να νικήσει τελικά το θάνατο.

Η παλλαϊκή αποδοκιμασία του στυγερού εγκλήματος, που εκφράζεται με τις έντονες διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις της εργατικής τάξης, της νεολαίας, του πνευματικού και επιστημονικού κόσμου, των δημοκρατικών κομμάτων και οργανώσεων, μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε αγωνιστική συσπείρωση, ικανή να ματαιώσει τα εγκληματικά σχέδια, να απαλλάξει τη χώρα από την κυβέρνηση του αίματος.

Σ’ αυτές τις κρίσιμες και υπεύθυνες στιγμές, το ΚΚΕ απευθύνεται σ’ όλο το λαό, σ’ όλους εκείνους που αγαπούν την ομαλότητα, την ειρήνη, τη δημοκρατία, σ’ όλα τα κόμματα, σ’ όλες τις οργανώσεις, σ’ όλους τους παράγοντες του τόπου και τους καλεί να δώσουν τα χέρια και να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να φράξουν το δρόμο στο φασισμό. Κάθε υποχώρηση μπροστά στις επιθέσεις των εμπρηστών της ομαλότητας και της ησυχίας του τόπου αποθρασύνει τους τρομοκράτες. Εκείνο που μπορεί να παραλύσει το χέρι των δολοφόνων, να εμποδίσει το φασιστικό εκτραχηλισμό, να σταματήσει την πορεία προς τον εμφύλιο πόλεμο είναι η ενιαία, αποφασιστική, μαζική και οργανωμένη άμυνα και πάλη του λαού.

Η εργατική τάξη της χώρας και η δημοκρατική φοιτητική νεολαία δίνουν και πάλι πρώτες το αγωνιστικό παράδειγμα με τις στάσεις εργασίας, τις συγκεντρώσεις και τις άλλες μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Ενωμένες οι δημοκρατικές δυνάμεις μπορούν με τη μαζική αποφασιστική πάλη τους να επιβάλουν:

-           Την αποπομπή της κυβέρνησης του αίματος, που κάθε μέρα παραμονής της στην εξουσία βυθίζει τη χώρα στο χάος και την ανωμαλία.

-           Την άμεση τιμωρία των δολοφόνων.

-           Τη διάλυση όλων των νεοφασιστικών συμμοριών.

24 του Μάη 1963                                                              Η ΚΕ του ΚΚΕ».

 Η δεύτερη ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής, της 27^ης Μαΐου ανέφερε:

«Η ΚΕ του ΚΚΕ εκφράζει τη βαθιά της θλίψη για το θάνατο του ήρωα και μάρτυρα της ειρήνης, βουλευτή και αντιπροέδρου της Επιτροπής Ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη, που η ευγενική μορφή του υψώθηκε σε σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας για τα ιδανικά της ειρήνης και της ελευθερίας. Εκ μέρους του Κόμματος της εργατικής τάξης, η ΚΕ του ΚΚΕ διαβιβάζει στην πονεμένη οικογένειά του τα πιο θερμά της συλλυπητήρια.

Η γκανγκστερική δολοφονία του βουλευτή Λαμπράκη και ο σοβαρός τραυματισμός του βουλευτή Τσαρουχά μαρτυρούν ότι η λαομίσητη κυβέρνηση Καραμανλή, για να κρατηθεί στην εξουσία και να εφαρμόσει την αντεθνική της πολιτική, την πολιτική της μετατροπής της Ελλάδας σε πυρηνική βάση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και της παράδοσης της χώρας και του λαού στην εκμεταλλευτική μανία των ξένων και ντόπιων μονοπωλίων, δε διστάζει μπροστά σε κανένα έγκλημα. Οργανώνει και οπλίζει σώματα εμφύλιου πολέμου, σπρώχνει, με την ενθάρρυνση και την υποστήριξη του Παλατιού και των ξένων, τη χώρα στην ανωμαλία και το χάος, προάγει συστηματικά το φασισμό.

Η εργατική τάξη, η νεολαία, ο πνευματικός και επιστημονικός κόσμος της χώρας, όλος ο λαός, παρακολούθησαν με αγωνία τη δραματική πάλη που έκανε ο Λαμπράκης με το θάνατο και εκδήλωσαν τη βαθιά αγανάχτησή τους για το στυγερό έγκλημα με απεργίες, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και διαδηλώσεις.

Τιμώντας τον άξιο μαχητή της ειρήνης και της δημοκρατίας, η εργατική τάξη και όλος ο λαός, αψηφώντας τις κυβερνητικές απαγορεύσεις, θα δυναμώσει τις αγωνιστικές αυτές εκδηλώσεις, και την ημέρα της κηδείας του με απεργίες, συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις θα εκδηλώσει τη διαμαρτυρία του και θα διατρανώσει τη θέληση και την απόφασή του να παλέψει ενωμένος για την αποπομπή της κυβέρνησης του αίματος, την άμεση τιμωρία των δολοφόνων, τη διάλυση των νεοφασιστικών συμμοριών.

27 του Μάη 1963                                               Η ΚΕ του ΚΚΕ».

 Χρειάστηκε να περάσουν 50 χρόνια από την θλιβερή δολοφονία του Χρήστου Λαμπράκη, για να αναγνωρίσει το ΚΚΕ ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η προδικτατορική ΕΡΕ δεν είχαν σχέση με την αποτρόπαιη πράξη των παρακρατικών της εποχής.

Η Αλέκα Παπαρήγα, μάλιστα, μιλώντας από το βήμα του Βουλής, δεν δίστασε να τονίσει ότι «ο Καραμανλής υπήρξε εκσυγχρονιστής και μεταρρυθμιστής της Ελλάδας, κάτι που όπως σημείωσε «του το αναγνωρίζουμε».

Πρόσθεσε: «δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να συνδέει τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και την ΕΡΕ με τη δολοφονία Λαμπράκη». «Πολιτικές ευθύνες όμως υπάρχουν», ενώ σημείωσε ότι «όλα τα στοιχεία δείχνουν, παρότι δεν έχει ολοκληρωθεί η έρευνα, ότι το ξεκίνημα αυτής της συνομωσίας ήταν το Παλάτι». Μάλιστα η πρώην γενική γραμματέας του ΚΚΕ αναφερθείσα στις συνθήκες της εποχής δεν δίστασε να αναγνωρίσει ότι «ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θεωρείται από όλες τις πτέρυγες της Βουλής ως εκσυγχρονιστής και μεταρρυθμιστής». «Και εμείς του το αναγνωρίζουμε, μόνο που ακριβώς ο Κωνσταντίνος Καραμανλής άνοιξε μια διαπάλη, η οποία από ό,τι φαίνεται ολοκληρώθηκε την περίοδο της χούντας, διαπάλη η οποία υπήρχε με φόντο πάντα την ταξική πάλη και τους αγώνες, αλλά υπήρχε και μια οξύτατη διαπάλη μέσα στους κόλπους της αστικής τάξης και μέσα στο πολιτικό σύστημα για τον εκσυγχρονισμό και την μεταρρύθμισή του».

Όπως ανέφερε η Αλέκα Παπαρήγα, το 1962 ο Καραμανλής είχε καταλήξει σε δύο συμπεράσματα:

1. «Το ένα ήταν ότι έπρεπε να πάρει προβάδισμα η εκτελεστική εξουσία, άρα και το Κοινοβούλιο έναντι του Θρόνου και του Στρατού, που ήταν κέντρα εξουσίας, σε αντίθεση βεβαίως με τους μη εκσυγχρονιστές και μεταρρυθμιστές που ήθελαν να παραμείνει το πράγμα όπως είχε τα πρώτα χρόνια μετά τη λήξη του Εμφυλίου».

2. «Ταυτόχρονα, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής συνειδητοποιούσε ότι δεν μπορούσε να περιμένει και πολλά από τα αμερικάνικα κεφάλαια των Ηνωμένων Πολιτειών και την καπιταλιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα –όχι απλώς για τα κέρδη, αλλά για τη διευρυμένη αναπαραγωγή του κεφαλαίου- και έπρεπε να προσανατολιστεί προς την ΕΟΚ».

«Η διαπάλη στους κόλπους της αστικής τάξης ήταν μεγάλη και πήρε και τη μορφή βεβαίως διαπάλης με το Θρόνο και το Στρατό», επισήμανε επιχειρώντας να περιγράψει τις αντιθέσεις της δραματικής εκείνης εποχής.

Πενήντα χρόνια μετά, η ιστορία αρχίζει να ξαναγράφεται.
Με τη νηφαλιότητα που της αρμόζει.
Κι είναι ευκαιρία να ανοίξει το στόμα του κι ο πρώην ανακριτής της υπόθεσης Λαμπράκης και πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας, Χρήστος Σαρτζετάκης.

Όπως έχει αναφέρει ο γιός του δολοφονηθέντος βουλευτή, ο Χρήστος Σαρτζετάκης μετά το τέλος της προεδρικής του θητείας, σε κατ’ ιδίαν συνάντησή τους, του είπε ότι «…δεν είναι ακόμη ώρα να αποκαλύψουμε ποιος σκότωσε τον Λαμπράκη…».

Όχι μόνο για να αποκαλυφθεί η πλήρης αλήθεια, αλλά και για να μη μένουν σκιές.
Σκιές που άφησε ο Μανώλης Χατζηαποστόλου (ο περίφημος «Τίγρης»), που ουσιαστικά συνέλαβε τους δολοφόνους Γκοτζαμάνη και Εμμανουηλίδη.

Ο Χατζηαποστόλου σε τηλεοπτική του συνέντευξη σε ντοκιμαντέρ της ΕΤ3, το 2003, είπε: «…στο διάστημα που μεσολάβησε από το κτύπημα με το τρίκυκλο έως τον θάνατο του Λαμπράκη στο νοσοκομείο, κάτι μεσολάβησε…Μέσα στο αυτοκίνητο που τον μεταφέρανε, τον αποτελειώσανε με καουτσούκ ή άμμο…».

Τόνισε, μάλιστα, ότι αυτό το διέπραξε ο βουλευτής της ΕΔΑ και μετέπειτα του ΚΚΕ Κ. Βέρρος.
Ο «Τίγρης», είχε ζητήσει να μεταδοθούν όσα είπε, μετά τον θάνατό του.

Την ίδια περίπου άποψη εξέφρασε κι ο καθηγητής Οικονόμου, που έκανε την ιατροδικαστική έρευνα κι εξέτασε τον Λαμπράκη. Ισχυρίστηκε ότι «…το κτύπημα που δέχθηκε ο Λαμπράκης είχε οριζόντια φορά και ήταν από πίσω. Δεδομένης της μικρής φοράς που είχε το τρίκυκλο και του οριζοντίου κτυπήματος, δεν μπορούσε να προκληθεί κάταγμα κρανίου»….

Αν, λοιπόν αυτά, τα συνυπολογίσει με τη φράση του Σαρτζετάκη στον γιό του Λαμπράκη, νομίζω ότι ο τ. πρόεδρος οφείλει στην ιστορία και την αλήθεια που πάντα πίστευε, ν’ ανοίξει επιτέλους το στόμα του….  
Πάντως, η Αλέκα Παπαρήγα έκανε το ιστορικό της χρέος.